همکاری قانون اساسی

روشمندی در تدوین قانون اساسی

• گفتگو: چگونه قانون اساسی را تدوین کنیم؟ قواعد راهنما چیست؟ .

• گفتگو: چه اصولی در قانون اساسی برای تسریع رشد اقتصادی لازم است؟

برای تدوین قانون اساسی نیازمند دو نوع روشمندی هستیم.

۱. تعیین ارزش‌های راهنما و مورد وفاق (Normative Framework):

این بخش از روشمندی بر شناسایی و تدوین اصول و ارزش‌های بنیادین که شالوده قانون اساسی را تشکیل می‌دهند، متمرکز است. ارزش‌های راهنما مانند حاکمیت قانون، دموکراسی، آزادی‌های فردی، عدالت اجتماعی، حقوق بشر، تمامیت ارضی، شفافیت و مسئولیت‌پذیری حکومتی، نقشی کلیدی در تعیین مسیر قانون اساسی دارند. این ارزش‌ها باید به نحوی تدوین شوند که:

• به‌عنوان قطب‌نما در کلیه مراحل تصمیم‌گیری و تدوین اصول قانون اساسی مورد استفاده قرار گیرند.
• با تاریخ، فرهنگ، و تجربیات ملی هم‌خوانی داشته باشند تا مقبولیت عمومی و مشروعیت اجتماعی داشته باشند.
• از منظر حقوقی و فلسفی منسجم باشند و تضادهای داخلی ایجاد نکنند.
• به‌گونه‌ای تنظیم شوند که از استبداد اکثریت جلوگیری کرده و توازن بین حقوق فردی و مصلحت عمومی برقرار گردد.

۲. استانداردسازی روش تدوین قانون اساسی (Procedural Framework):

در کنار چارچوب محتوایی، فرآیند تدوین قانون اساسی نیز نیازمند روشمندی مشخصی است تا این سند ملی با استفاده از فرآیندهای کارآمد، دموکراتیک و علمی تدوین شود. عناصر کلیدی این فرآیند عبارتند از:

۲.۱. استفاده از اصول علمی تجربه شده در فرآیند تدوین قانون اساسی

• بهره‌گیری از نظریه‌های مدرن در علوم سیاسی، اقتصاد، و جامعه‌شناسی برای طراحی سازوکارهای حکمرانی،
• تدوین ساختار حکومتی بر اساس مطالعات تطبیقی نظریه های قانون اساسی و تجارب کشورهایی که قانون اساسی پایداری داشته‌اند.
• استفاده از مدل‌های داده‌محور و تحلیل‌های کلان‌داده (Big Data) برای سنجش آثار احتمالی قوانین.

۲.۲. مشارکت همه‌جانبه گروه‌های ذینفع

• جامعه مدنی، احزاب سیاسی، اقلیت‌های قومی و مذهبی، نخبگان علمی و دانشگاهی، و بخش خصوصی همگی باید در تدوین قانون اساسی نقش ایفا کنند.
• استفاده از **مکانیسم‌های شور و مشورت عمومی، همه‌پرسی، جلسات تخصصی، و کارگروه‌های حقوقی برای دریافت نظرات و پیشنهادات.
• امکان تجدیدنظر و بررسی تطبیقی با قوانین اساسی دیگر کشورها برای اتخاذ بهترین تجربیات جهانی.

۲.۳. ایجاد توازن میان ملاحظات مختلف

• توجه به تاریخ قانون‌گذاری کشور و تحلیل تجربیات شکست‌خورده و موفق در قوانین اساسی پیشین.
• در نظر گرفتن تحولات جهانی و تغییرات آینده‌نگرانه در حوزه‌هایی مانند فناوری، حقوق بشر، محیط‌زیست و اقتصاد دیجیتال.
• ایجاد سازوکارهای کنترل و نظارت برای پیشگیری از تمرکز قدرت و استبداد سیاسی.

.

منابع

1- وبسایت آنالیز و تفسیر قانون اساسی آمریکا - وابسته به کنگره

2- Lutz, D. S. (1994). Principles of Constitutional Design. Cambridge University Press.

3- Elster, J. (1995). Forces and Mechanisms in the Constitution-Making Process. Duke Law Journal, 45(2), 364–396.

4- Ginsburg, T., Elkins, Z., & Blount, J. (2009). Does the Process of Constitution-Making Matter?. Annual Review of Law and Social Science, 5, 201–223.

5- Arato, A. (1995). Forms of Constitution Making and Theories of Democracy. Cardozo Law Review, 17, 191–231

مطالعه این صفحات به شما پیشنهاد می شود :

• صفحه اصلی همکاری باز قانون اساسی (هم بقا)

  • پرسشهای رایج در مورد قانون اساسی
  • نظریه های موجود قانون اساسی
  • ضرورت روشمندی تدوین قانون اساسی
  • ارزشهای راهنمای قانون اساسی
  • شیوه طراحی قانون اساسی

• متن یکپارچه پیشنهادی همکاری باز قانون اساسی (هم بقا)

  • پیشگفتار و اصول پیشنهادی همکاری باز قانون اساسی بصورت تفکیک شده
    • اصل اول: مردم ایران، ایران، و نوع حکومت ایران
  • تالارهای گفتگو درباره اصول قانون اساسی

• پیش نویس قوانین اساسی پیشنهاد شده برای ایران توسط گروههای مختلف

• قوانین اساسی سایر کشورها